Verslechtering financiële positie van ziekenhuizen legt druk op Integraal Zorgakkoord
De financiële prestaties van ziekenhuizen zijn in het afgelopen jaar verslechterd. Dat bemoeilijkt noodzakelijke investeringen en legt druk op de realisatie van het Integraal Zorgakkoord, volgens onderzoek van BDO.
In zijn jaarlijkse analyse naar de financiële positie van ziekenhuizen nam BDO de cijfers van 60 algemene ziekenhuizen onder de loep. De conclusie is niet mals: ziekenhuizen kampen met steeds krappere marges, lijden vaker verlies en hebben weinig ruimte voor investeringen in zaken als vastgoed, technologie en verduurzaming.
Van de 60 ziekenhuizen scoren er 35 over het jaar 2023 een voldoende op financieel gebied. In 2022 waren dat er nog 55. Bijna de helft van de ziekenhuizen behaalde vorig jaar een rendement onder de 1%. Zelfs de best presterende ziekenhuizen kwamen niet boven de 1,5% uit.
“Dat betekent dat zo’n ziekenhuis bij een omzet van €100 niet meer dan €1,50 overhoudt om te investeren”, schetst Vincent Eversdijk, partner bij BDO.
Bij een toenemend aantal ziekenhuizen is zelfs sprake van financiële problemen. Acht ziekenhuizen schreven vorig jaar rode cijfers. Een jaar eerder waren dat er twee.
“Hoewel de achteruitgang begrijpelijk is gezien de huidige fase in de transformatie van de zorg, bedreigt het gebrek aan financieel perspectief voor de ziekenhuizen wel een goede overgang naar passende zorg”, zegt Eversdijk.
Zorgakkoord in gevaar
BDO waarschuwt de sector (en overheid) dat deze flinterdunne marges niet voldoende zijn om zowel de stijgende kosten van personeel als de noodzakelijke investeringen voor medische innovaties, digitalisering, vergroening en nieuwe gebouwen te financieren. Hierdoor komt de uitvoering van het Integraal Zorgakkoord in gevaar.
In het Integraal Zorgakkoord (IZA), dat in het najaar van 2022 is ondertekend door partijen uit de zorg, welzijn en ondersteuning, is de transformatie naar ‘passende zorg’ de rode draad. Uitgangspunt is het realiseren van de juiste zorg op de juiste plek, samen met de patiënt en met een focus op gezondheid.
Belangrijke pijler van het akkoord is dat de zorg meer rondom het toenemende aantal kwetsbare ouderen wordt gereorganiseerd. Die worden als het kan vooral geholpen door de zogenoemde eerste lijn, zoals huisartsen, zorgverleners in de ouderenzorg en mantelzorgers. Alleen als er een medische noodzaak is, gaan zij nog naar het ziekenhuis.
Een andere pijler is het intensiever gebruiken van digitale hulpmiddelen. Hiervoor zijn echter grote investeringen nodig.
“Dat gaat met deze resultaten niet lukken”, zegt Eversdijk. “Om dit vlot te trekken is financieel perspectief nodig. Anders kunnen ziekenhuizen niet de investeringen doen die nodig zijn om de afspraken te realiseren. Op het gebied van vastgoed, IT, verduurzaming, maar ook op het gebied van personeelsbeleid.”
Aan de slag met hoofdpijndossiers
BDO doet in zijn rapport een oproep aan de beleidsbepalers in de zorg: ziekenhuizen moeten meeprofiteren als ze hun rendement weten te verbeteren, bijvoorbeeld door bijvoorbeeld de arbeidsproductiviteit te verhogen. “Passende zorg moet lonen. Als ziekenhuizen vrijgespeelde middelen kunnen aanwenden voor verdere investeringen, verbeteren hun resultaten zonder dat zorgpremies en belastingen hoeven te stijgen.”
De bekostiging van de zorg vormt ook een obstakel. Eversdijk: “De huidige bekostiging van de zorg sluit niet goed aan bij de transformatie-opgave die er ligt. Ziekenhuizen hebben behoefte aan financiële stabiliteit, en hier ligt een belangrijke rol voor het ministerie van VWS, de NZa en de zorgverzekeraars”.
Ad Melkert, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, bevestigt tegenover Nu.nl dat de ziekenhuissector in financieel zwaar weer zit en dat het financieringsstelsel in de weg zit. “Daarnaast zien we dat geld op de plank blijft liggen bij zorgverzekeraars. Dat moet anders.”
