Trage uitrol van warmtenetten bedreigt de energietransitie
De groei van het aantal warmtenetaansluitingen verloopt veel te traag. En dat kan grote gevolgen hebben voor de energietransitie, blijkt uit onderzoek van CE Delft.
De aanleg van warmtenetten is belangrijk om de overgang van het gebruik van aardgas naar duurzame alternatieven mogelijk te maken. Met warmtenetten worden woningen verwarmd op basis van duurzame energie. Denk bijvoorbeeld aan energie uit wind, zon, restwarmte of biomassa.
Volgens de huidige planning moeten tot 2030 zo’n 0,5 miljoen warmtenetten zijn gerealiseerd. En in 2040 dient de teller zelfs uit te komen op 1,3 miljoen. Dat betekent dat tussen 2030 en 2040 ieder jaar zo’n 80.000 nieuwe aansluitingen tot stand moeten worden gebracht. Maar of we dat tempo zullen halen, is nog maar zeer de vraag, concludeert CE Delft in zijn onderzoeksrapport.
In 2021 werden bijvoorbeeld maar 15.000 nieuwe aansluitingen gerealiseerd, in 2022 eveneens 15.000 en in 2023 slechts 11.000. Daarmee lag het gemiddelde jaarlijkse aansluittempo tussen 2021 en 2023 maar liefst 80% lager dan in 2030 vereist is. Als niet spoedig wordt ingegrepen, dreigt Nederland met het huidige tempo in 2040 uit te komen op een tekort van zo’n 1 miljoen aansluitingen, waarschuwt CE Delft.
Daarnaast doemt nog een ander probleem op. Als het aansluittempo niet versnelt, moet de warmtevoorziening van de gebouwde omgeving op een andere manier worden verduurzaamd, bijvoorbeeld met warmtepompen. Maar die zetten extra druk op het reeds overvolle stroomnet.
€1,6 miljard extra tot 2040
In zijn zoektocht naar oplossingen, ontwikkelde CE Delft verschillende scenario’s. Daarin staat centraal dat de gerealiseerde CO2-reductie van alle oplossingen tegen 2040 gelijk is aan de uitstootvermindering van de beoogde 1,3 miljoen aansluitingen op het warmtenet.
Als niet voor warmtenetten wordt gekozen, maar noodgedwongen voor hybride of elektrische warmtepompen, neemt het energieverbruik tot 2040 toe met 6 petajoule. Ter vergelijking: voor de 1,3 miljoen warmtenetaansluitingen is slechts 0,2 petajoule nodig.
Het niet realiseren van de beoogde aansluitingen brengt bovendien een flinke kostenpost met zich mee. Volgens CE Delft gaat het tussen 2025 en 2040 bij elkaar opgeteld om €1,6 miljard aan extra nationale kosten, onder meer voor het aanvullend verzwaren van het stroomnet.
Aanbevelingen
Het onderzoeksrapport bevat verschillende aanbevelingen voor beleidsmakers. Ten eerste adviseert CE Delft om de ontwikkeling van warmtenetten te versnellen. Het is daarbij noodzakelijk om maatregelen te nemen die zowel warmtebedrijven als consumenten ondersteunen.
Verder moet volgens CE Delft serieus rekening worden gehouden met het scenario waarin de 1,3 miljoen aansluitingen niet worden gerealiseerd. Daarom beveelt het adviesbureau aan om alvast te investeren in zaken als netverzwaringen.
Ten slotte richten de onderzoekers zich ook op impactbeperkende maatregelen. Door bijvoorbeeld extra budget vrij te maken voor het isoleren van woningen, kan de totale warmtevraag worden verlaagd. En dat verkleint de omvang van eventuele toekomstige problemen een klein beetje.
