Ecorys: ‘Herinvoering van rode diesel voor agrosector is te complex’
Een directe herinvoering van rode diesel voor de agrarische sector is geen effectieve beleidskeuze, zo blijkt uit onderzoek van Ecorys in opdracht van het ministerie van Financiën. Beter zou kunnen worden gekozen voor een forfaitair systeem.
Rode diesel mocht vroeger worden gebruikt in onder andere tractoren, voertuigen voor de aanleg en het onderhoud van wegen en schepen die niet onder de pleziervaart vallen. Zo konden zij profiteren van een lagere accijns. In de basis is rode diesel ‘gewone’ diesel, maar dan roodgekleurd met een kleurstof om controle op misbruik mogelijk te maken.
In 2013 werd het accijnsvoordeel voor rode diesel afgeschaft om belastingontwijking tegen te gaan en milieudoelen te ondersteunen. In zijn hoofdlijnenakkoord kondigde het (inmiddels demissionaire) kabinet Schoof echter aan dat vanaf 2027 rode diesel wordt heringevoerd voor de agrarische sector. Het doel van dit beleid is om de brandstofkosten te verlagen.
Hoe het beleid precies vorm gaat krijgen is nog niet bekend. Om meer inzicht te krijgen in de effectiviteit, uitvoerbaarheid, kosten, frauderisico’s en milieueffecten van de verschillende beleidsopties, liet het ministerie van Financiën een impactanalyse uitvoeren door Ecorys. Het bureau keek naar directe accijnskortingen, een teruggaafregeling en een subsidieregeling.
Herinvoering te complex
Accijnskortingen aan de pomp – oftewel een directe herinvoering van rode diesel – wordt sterk afgeraden door de onderzoekers, vanwege de complexe uitvoerbaarheid en een te groot risico op fraude.
Agrariërs huren vaak loonbedrijven in. Zij voeren doorgaans met eigen machines werkzaamheden uit voor boeren en tuinders zoals ploegen, zaaien, oogsten of het uitrijden van mest. Bij een herinvoering van rode diesel zouden loonbedrijven het ook mogen gebruiken als ze werkzaamheden uitvoeren voor agrarische ondernemers.
Het probleem is echter dat veel loonbedrijven ook worden ingehuurd door niet-agrarische ondernemers. Bij het uitvoeren van die werkzaamheden mogen hun machines dus niet draaien op rode diesel – ook niet als die nog in de tank zit na werkzaamheden voor agrarische klanten.
Loonbedrijven zouden dus aparte voertuigen moeten aanschaffen voor niet-agrarische werkzaamheden, anders valt eventueel misbruik niet te controleren. Maar dat brengt enorme investeringskosten met zich mee omdat loonbedrijven hun vloot flink moeten uitbreiden.
Nog meer beren op de weg
Het controleren op rode diesel is bovendien steeds lastiger geworden door nieuwe beveiligingssystemen voor brandstof in machines. Deze maken het bemonsteren van de brandstof vrijwel onmogelijk, waardoor niet te controleren is of rode diesel juist wordt gebruikt.
Ook concludeert Ecorys dat de herinvoering van rode diesel niet de voorkeur geniet van vertegenwoordigers uit zowel de agrarische als de brandstofsector.
Ook teruggaafregeling scoort slecht
Ook de teruggaafregeling – waarbij agrariërs een deel van de betaalde accijns op blanke diesel kunnen terugvragen bij de Douane – is onaantrekkelijk. Zo blijkt de uitvoerbaarheid te complex en brengt het heel wat extra kosten met zich mee.
Boeren zouden eens per kwartaal accijns kunnen terugvragen. Dat leidt tot minimaal 200.000 aanvragen per jaar. Volgens Ecorys beschikt de Douane niet over de juiste kennis, ervaring en bovenal voldoende capaciteit om zulke hoeveelheden te verwerken.
Forfaitair systeem enige realistische optie
De derde en laatste optie – een forfaitair systeem – komt uit de bus als de enige goed uitvoerbare beleidsoptie. Deze variant onderscheidt zich doordat niet het exacte dieselverbruik het uitgangspunt is.
In plaats daarvan wordt onderzocht hoeveel diesel bijvoorbeeld nodig is voor verschillende typen teelten. Boeren ontvangen vervolgens een subsidie op basis van het type teelt en de oppervlakte van de percelen. De benodigde informatie leveren boeren toch al jaarlijks aan. Daardoor is de controle eenvoudig en het risico op fraude beperkt.
Als voor deze beleidsoptie wordt gekozen, moet nog wel worden onderzocht of zij past binnen de (Europese) wet- en regelgeving rondom staatssteun, meldt Ecorys.
