‘Pieken en dalen’: Hoe Parkstad Limburg lokaal de strijd aangaat met netcongestie
Net als grote delen van het land, worstelt ook Parkstad Limburg met de gevolgen van netcongestie. In plaats van te wachten op een landelijke oplossing, gooit de regio het over een andere boeg: een regionale samenwerking om lokaal de problemen aan te pakken. Jurjen Dekker van Act Right begeleidt de samenwerking.
Netcongestie: het is een van de meest besproken maatschappelijke uitdagingen van dit moment. In het hele land lopen bedrijven vast, kunnen nieuwe duurzame energieprojecten niet worden aangesloten en stokt de economische groei door een elektriciteitsnet dat de snelle energietransitie niet kan bijbenen.
De netbeheerders werken met man en macht om het net te verzwaren, maar de vraag naar capaciteit stijgt zo snel dat het tekort nog wel even zal aanhouden. Voor veel regio’s kan het nog jaren duren voordat het net voldoende is verzwaard.
Pieken en dalen
Zo ook in Parkstad Limburg, een regio en bestuurlijk samenwerkingsverband in Zuidoost-Limburg waarbinnen de gemeenten Brunssum, Kerkrade, Heerlen, Voerendaal, Simpelveld, Beekdaelen en Landgraaf zich hebben verenigd.
“De prognose is dat hier tot zeker 2030 weinig uitzicht is op significante verbetering”, vertelt Act Right-consultant Jurjen Dekker.
“Het grootste deel van de tijd is er ruim voldoende capaciteit.”
Tot die tijd stilzitten is voor bedrijven en gemeenten in de regio geen optie. Daarom zoekt Parkstad Limburg naar slimme manieren om de beperkte capaciteit beter te benutten.
Grappig genoeg biedt de plaatselijke omgeving een mooie hint voor de oplossingsrichting – want net als het Zuid-Limburgse heuvellandschap is het omgaan met netcongestie een kwestie van pieken en dalen.
“Het grootste deel van de tijd is er ruim voldoende capaciteit”, schetst Jurjen. “Alleen op de piekmomenten loopt het net tegen zijn grenzen aan. Je kunt het verschil maken door slimmer om te gaan met de pieken en dalen in het gebruik.”
Samenwerking voorop
Dat is de basis van de oplossingsrichting. Maar hoe werk je die uit in concrete oplossingen? “We zagen dat alle gemeenten met hetzelfde vraagstuk worstelden, maar individueel niet de tijd en middelen hadden om het goed aan te pakken”, vertelt Jurjen.
Vandaar dat de zeven gemeenten besloten de handen ineen te slaan en een gezamenlijke ‘Aanpak netcongestie’ op te zetten. “Samenwerking is cruciaal”, benadrukt Jurjen. “Het vraagstuk ligt niet alleen bij de gemeenten – ook de netbeheerder, de bedrijven en maatschappelijke instellingen worden geraakt.”
Jurjen werd aangetrokken om te helpen bij het opzetten van de samenwerking. Daarbij fungeert hij als trekker en aanjager. “Enerzijds creëer ik voor de gemeenten een strategisch overzicht: waar speelt het probleem, welke partijen worden het hardst geraakt? Anderzijds help ik de geraakte partijen – van bedrijven tot maatschappelijke instellingen – met concrete adviezen en technische analyses.”
Achter de meter
De concrete oplossingen focussen zich grotendeels op wat mogelijk is er ‘achter de meter’, zonder het overbelaste hoogspanningsnet te gebruiken. “De traditionele manier van gebruik van het elektriciteitsnet past niet meer bij de vraag van vandaag. Dus moet je niet alleen kijken naar verzwaring, maar ook naar de manier waarop je het net gebruikt”, legt Jurjen uit.
Een van de sleutelwoorden hierin is ‘lokaal’. “Met de komst van decentrale opwek wordt het net heel anders belast. We moeten proberen deze lokaal opgewekte stroom ook lokaal af te nemen. Zo maken we minder gebruik van de overbelaste hoogspanningsleidingen.”
“In deze transitie is samenwerking dé manier om vooruit te komen.”
Concrete voorbeelden van oplossingen waar nu aan gewerkt wordt zijn het plaatsen van batterijen om opgewekte energie lokaal op te slaan voor piekuren, de inzet van slimme software die het energieverbruik van machines automatisch naar daluren verschuift en het creëren van zogeheten energy hubs.
Binnen zo’n hub kunnen buurbedrijven op een bedrijventerrein via een directe lijn onderling stroom uitwisselen, waardoor lokaal opgewekte zonne-energie ook direct lokaal wordt verbruikt in plaats van het net verder te belasten.
Het hele land
De aanpak in Parkstad is een doorlopend proces. “We brengen binnenkort een handboek uit met onze vaste aanpak, zodat organisaties zelf al aan de slag kunnen – ook in andere regio’s, want dit probleem speelt natuurlijk in het hele land”, vertelt Dekker.
“Daarnaast gaan we actief langs op bedrijventerreinen om ondernemers te informeren en te activeren”, vertelt hij. “Want in deze transitie is samenwerking dé manier om vooruit te komen.”
