Het inkopen van inburgeringsonderwijs: Balans tussen grip en vertrouwen
In 2021 waren gemeenten voor de eerste keer bezig met het aanbesteden van het taalonderwijs voor inburgeraars. Nu, vier jaar later, lopen de eerste contracten met de taalaanbieders af en beginnen veel gemeenten opnieuw met aanbesteden. Jelmer Joustra en Juliët Stam van Nautus leggen uit waarom vertrouwen een belangrijke rol moet blijven spelen in de aanpak van gemeenten.
Vanuit Nautus hebben wij de afgelopen jaren veel gemeenten mogen helpen bij het aanbesteden van het taalonderwijs voor inburgeraars. Wat ons is opgevallen, is dat de inkooptrajecten veelal werden ingericht op basis van vertrouwen. Gemeenten beseften zich dat de taalaanbieders dé expert zijn op het gebied van hoe je inburgeraars het beste de Nederlandse taal leert.
Gemeenten zijn regisseur van het stelsel en bepalen het einddoel. In de aanbestedingsleidraad was dan ook duidelijk te zien: gemeenten bepalen het ‘wat’, maar de taalaanbieder is vrij om het ‘hoe’ in te vullen.
Anno nu
Vandaag de dag zien we in de praktijk dat gemeenten met de nieuwe aanbestedingen niet alleen bezig zijn met het ‘wat’, maar zich ook stevig bemoeien met het ‘hoe’. Een verontrustende ontwikkeling, want de taalaanbieder is nog steeds expert op het gebied van taalonderwijs. Niet de gemeente.
Maar hoe komt het dan dat gemeenten zich toch steeds meer met de uitvoering bemoeien? Naar ons idee ligt dat aan de volgende vier factoren:
1: Verzuim
Gemeenten en taalaanbieders worstelen met de aanpak van verzuim. Bij wie ligt die verantwoordelijkheid? Hoe pak je dit effectief aan? Doordat gemeenten en taalaanbieders elkaar niet altijd even goed wisten te vinden in het voorkomen van verzuim, zien we dat de eisen hierin zijn aangescherpt.
2: Wachtlijsten
Door het tekort aan NT2-docenten is het de taalscholen niet altijd gelukt om het taalonderwijs te geven dat ze zouden willen bieden. Dit leidde tot wachtlijsten, maar in sommige gevallen ook tot kwalitatief minder goed taalonderwijs.
Hoewel we zien dat gemeenten begrip hebben voor het docententekort bij de taalscholen, zien we ook dat gemeenten nu strengere eisen stellen om wachtlijsten te voorkomen.
3: Communicatie
Over het algemeen zagen we dat gemeenten en taalscholen zoekende waren in hun communicatie met elkaar. Welke afspraken maken we over welke informatie we met elkaar delen? Hoe vaak is afstemming nodig? Wanneer zoeken partijen elkaar op als er problemen zijn? Hoe snel trek je bij elkaar aan de bel?
4: Rollen
Gemeenten en taalaanbieders zochten naar hun rol als regievoerder en expert en hoe ze hier invulling aan geven. Hierdoor waren partijen ook zoekende in hoe deze rollen zich tot elkaar verhouden.
Balans tussen grip en vertrouwen
Gemeenten hebben in deze tijden van onzekerheid behoefte aan grip. Daarom is het begrijpelijk dat de eisen die zij aan taalaanbieders stellen strenger worden. Maar is dit de wenselijke oplossing? Leiden meer eisen en meer grip tot betere resultaten? Of zorgen de eisen voor te weinig bewegingsruimte voor taalscholen om kwaliteit te blijven leveren?
Wat ons betreft ligt hier een belangrijke uitdaging voor de komende periode. Voor gemeenten om los te durven laten en te sturen op het ‘wat’, niet het ‘hoe’. Maar ook voor beide partijen om het gegeven vertrouwen niet te schaden en te blijven werken aan een sterke en constructieve samenwerking.
